Thói quen đọc sách của một đứa trẻ không phải tự nhiên mà có. Nó cần có sự dẫn dắt, truyền cảm hứng, đồng hành và sự kiên trì của mỗi bậc cha mẹ. Và trên hơn hết, những bậc cha mẹ phải hiểu được tầm quan trọng của thói quen đọc sách cho sự phát triển của con cái. Vậy làm sao để rèn luyện thói quen đọc sách cho trẻ?
“Ngày bé mình cũng ham đọc sách và thấy phần lớn những tác phẩm kinh điển mà mình biết đến toàn là từ những cuốn sách đọc từ hồi bé tí, dù thời đó còn khó khăn thiếu thốn. Bây giờ vì công việc bắt buộc phải đọc nên không còn nhiều hứng thú đam mê, một buổi không ngủ trưa ngốn hết một cuốn sách như ngày xưa nữa. Nên mọi người hãy hướng con cái mình đọc sách càng sớm càng tốt.” – Chị Hà chia sẻ
Rèn luyện thói quen đọc sách cho trẻ là một hành trình dài
Mẹ Lu bắt đầu đọc sách cho Lu khi con được 1 tháng tuổi. Một cuốn sách của Nhật quên mất tựa rồi mà bố Lu mua. Cuốn sách thực chất là một bộ tranh cỡ A3, khoảng 10 tranh, mỗi tranh có một câu ngắn ở phía sau để mẹ kể cho con nghe. Mỗi tranh có màu sắc rất tươi sáng, chỉ có một màu nền và một chi tiết có màu nổi bật (VD một chú kiến đỏ trên bãi cỏ xanh).
Mẹ vừa kể vừa chỉ vào chi tiết đó, kết hợp với biểu cảm khuôn mặt để gây sự chú ý của con. Thời gian đầu con chả chú ý đâu, cứ nằm ngửa đập tay đập chân thôi. Nhưng mẹ vẫn kiên trì ngày nào cũng kể. Khoảng 1 tuần bé bắt đầu chú ý, nhìn theo tay chỉ, nhìn biểu cảm trên mặt mẹ. Thêm một thời gian nữa thì nói u ơ theo mẹ.
Sang 5-6 tháng biết ngồi mẹ cho ngồi lòng và mở sách trước mặt. Những cuốn sách có chi tiết để con sờ được, như lông thú mượt, da bò thô ráp v.v. Con ngồi trong lòng chỉ đập tay vào sách là chính (bonus thêm rớt rãi chảy đầy sách hehe), nhưng mẹ vẫn kiên trì thực hiện hàng ngày cho đến lúc 1 tuổi là bắt đầu có sự chú ý về chi tiết tranh và nội dung câu chuyện.
Đồng hành cùng con chính là một yếu tố quan trọng để xây dựng nên sự yêu thích đọc sách của trẻ
1 tuổi bạn ấy biết nói nên bắt đầu thuộc những gì mẹ kể và có thể kể lại đơn giản. Vốn từ tăng đáng kể và trí nhớ rất tốt. Tầm này mẹ bắt đầu đọc truyện hàng đêm trước khi đi ngủ. Khoảng thời gian mẫu giáo nếu ai từng tiếp xúc với 2 mẹ con Lu thời điểm này sẽ thấy mẹ luôn trong tình trạng kể chuyện. Hơi tí là: “Mẹ kể chuyện!”, “Mẹ kể chuyện Bạch Tuyết!” Có lần đi với bố Lu đến nhà bạn mà mẹ kể chuyện cho Lu từ lúc đến cho đến lúc xỏ giày đi về, không nói chuyện được với ai luôn.
Khi bắt đầu đi học và biết đọc bạn ấy bắt đầu đọc sách tiếng Việt. Mặc dù biết đọc nhưng buổi tối vẫn thích mẹ đọc cho nghe. Từ thời điểm này cho đến lúc đi Anh, khả năng ngốn sách tiếng Việt của bạn ấy cũng rất khủng, nhưng đọc truyện tranh là chính. 8 tuổi bạn sang Anh với mẹ, chưa biết tiếng Anh thì mẹ dịch sang tiếng Việt cho nghe. Vẫn duy trì thói quen đọc trước khi ngủ.
Bạn ấy bắt đầu đọc được sách tiếng Anh sau khi sang Anh được hơn 1 năm. Ban đầu do mẹ gợi ý các cuốn sách mẹ từng rất thích khi bé như Charlie and the Chocolate Factory. Roald Dahl là tác giả đầu tiên con làm quen với sách truyện tiếng Anh theo gợi ý của mẹ. Sau đó con tự tìm hiểu và chọn sách theo ý thích của mình.
Sau nửa năm bạn ấy chắc đã phải ngốn đến cả trăm quyển sách. Các tác giả nổi tiếng viết truyện cho thiếu nhi như Roald Dahl, David Walliams, Michael Morpurgo, Jeff Kinney, Rachel Renee Russell etc. bạn ấy đều đã đọc hết hoặc gần hết các tác phẩm (mỗi tác giả cũng phải tầm hơn 10 đầu sách, nhiều cuốn lại chia thành nhiều tập, các cuốn sách trung bình khoảng 100 trang, có cuốn 3-400 trang), thêm các cuốn sách ngẫu nhiên khác mẹ nhẩm tính cũng muốn hoa mắt (hơi xấu hổ tí nhưng có lẽ con đọc còn nhiều hơn PhD student là mẹ đây).
Hàng ngày đã thành thói quen, cứ đi học về là ghé thư viện trả sách và mượn sách, mỗi ngày vài cuốn. Ăn cơm tối, tắm, tập sáo và làm bài tập (nếu có) xong thì đọc sách. Lúc nào rảnh rỗi, đọc sách. Đi du lịch mẹ cũng phải dành một khoảng trống lớn trong vali để bạn ấy đựng sách mang theo để đọc. Nếu như ngày xưa mẹ phải mỏi mồm kể chuyện để khích lệ thói quen đọc sách thì bây giờ mẹ hoàn toàn tự tin cho bạn ấy chủ động lựa chọn sách. Việc tự học, tự nghiên cứu mẹ không bao giờ phải nhắc nhở.
Vì thói quen đọc sách nên bạn ấy không bị lệ thuộc vào đồ công nghệ. Bạn ấy có đủ iPad, smart phone, laptop và TV để giải trí nhưng rất ít khi động tới. Vốn từ tăng nhanh, khả năng ngôn ngữ nói và viết lách tiến bộ đáng kể (con tham dự cuộc thi viết truyện ngắn 500 từ do đài BBC tổ chức, tham gia lớp viết văn trẻ ở Anh và đã có hai truyện ngắn được in). Và hơn tất cả, những cuốn sách giúp con có một phông văn hoá đáng kể.
Hy vọng những chia sẻ trên của mình sẽ giúp những vị phụ huynh sẽ tìm ra được hướng đi cũng nhưng phương pháp phù hợp giúp cho con của mình tạo ra được văn hoá đọc sách, đọc sách một cách thông minh và không chỉ là những cuốn sách bằng tiếng Việt mà còn có thể đọc sách tiếng Anh nữa.
Chia sẻ của chị Nguyễn Thị Diễm Hà (Co – Founder Sworld Việt Nam/ Nghiên cứu sinh tiến sĩ ngôn ngữ Anh tại đại học Southampton, Anh)
>> Đọc thêm: 12 cách khiến trẻ tin rằng: Mình có khả năng
Rèn luyện thói quen đọc sách cho trẻ mang lại những lợi ích không tưởng
- Hỗ trợ phát triển nhận thức
- Cải thiện kỹ năng ngôn ngữ
- Chuẩn bị cho sự thành công trong học tập
- Phát triển mối quan hệ đặc biệt với con bạn
- Tăng khả năng tập trung và kỷ luật
- Cải thiện trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo
- Nuôi dưỡng tình yêu đọc sách suốt đời
Hỗ trợ phát triển nhận thức
Đọc sách cho trẻ nhỏ được chứng minh là có thể cải thiện các kỹ năng nhận thức và giúp ích trong quá trình phát triển nhận thức. Phát triển nhận thức là sự xuất hiện của khả năng suy nghĩ và hiểu biết; đó là “việc xây dựng các quá trình suy nghĩ, bao gồm ghi nhớ, giải quyết vấn đề và ra quyết định, từ thời thơ ấu đến tuổi thanh niên cho đến khi trưởng thành” (theo HealthofChildren.com ). Nó đề cập đến cách một người nhận thức và suy nghĩ về thế giới của mình thông qua các lĩnh vực như xử lý thông tin, trí thông minh, suy luận, phát triển ngôn ngữ, tốc độ chú ý và trí nhớ.
Khi bạn bắt đầu đọc to cho con nghe, về cơ bản nó cung cấp cho chúng kiến thức nền tảng về thế giới trẻ thơ của chúng, giúp chúng hiểu những gì chúng thấy, nghe và đọc. Trên thực tế, nhiều nhà giáo dục và nhà nghiên cứu công nhận rằng “Chính cuộc nói chuyện xung quanh bài đọc sẽ mang lại sức mạnh cho nó, giúp trẻ kết nối những gì có trong câu chuyện và cuộc sống của chính chúng”, chứ không chỉ là việc nói ra lời. Giới thiệu việc đọc sách vào cuộc sống của trẻ nhỏ và những cuộc trò chuyện mà nó sẽ gợi mở, giúp chúng hiểu rõ về cuộc sống của chính mình, đặc biệt là khi còn nhỏ.
Hãy xem xét đoạn trích này từ một nghiên cứu về sự phát triển nhận thức của trẻ mới biết đi là kết quả của việc được đọc to cho trẻ:
“Một nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc trẻ em đọc cho một đứa trẻ mới biết đi. Và chỉ trong vài giây, hàng nghìn tế bào trong bộ não đang phát triển của những đứa trẻ này phản hồi. Một số tế bào não được “bật”, được kích hoạt bởi trải nghiệm cụ thể này. Nhiều kết nối hiện có giữa các tế bào não được củng cố. Đồng thời, các tế bào não mới được hình thành, bổ sung thêm một chút định nghĩa và độ phức tạp cho mạch phức tạp mà phần lớn sẽ tồn tại trong suốt phần đời còn lại của những đứa trẻ này ”.
Do đó, người lớn càng đọc to cho trẻ nghe thì vốn từ vựng của trẻ sẽ càng lớn và trẻ càng biết và hiểu nhiều hơn về thế giới và vị trí của mình trong đó, giúp phát triển nhận thức và nhận thức của trẻ.
Cải thiện kỹ năng ngôn ngữ
Đọc sách hàng ngày cho trẻ nhỏ, bắt đầu từ giai đoạn sơ sinh, có thể giúp chúng tiếp thu ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xã hội và kỹ năng đọc viết. Điều này là do việc đọc sách cho con bạn nghe trong những tháng đầu tiên sẽ kích thích phần não cho phép chúng hiểu ý nghĩa của ngôn ngữ và giúp xây dựng ngôn ngữ, khả năng đọc viết và kỹ năng xã hội.
Trên thực tế, một nghiên cứu quét não gần đây cho thấy rằng “việc đọc sách ở nhà với trẻ em ngay từ khi còn nhỏ có tương quan chặt chẽ với việc kích hoạt não bộ trong các khu vực kết nối với hình ảnh trực quan và hiểu ý nghĩa của ngôn ngữ” (Theo TIME.com )
Các kỹ năng nhận thức và kỹ năng tư duy phản biện này đặc biệt quan trọng, theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ , hơn một phần ba trẻ em Mỹ bắt đầu đi học mẫu giáo mà không có kỹ năng đọc cần thiết. Khoảng 2/3 trẻ em không thể đọc thành thạo vào cuối năm lớp ba.
Hơn nữa, trong khi một đứa trẻ sẽ có thể nắm bắt từ vựng và ngôn ngữ mà chúng nghe thấy xung quanh mình, thì việc đọc tác động đến thính giác của chúng mang lại một lợi ích khác: nó giới thiệu ngôn ngữ của sách, khác với ngôn ngữ được nghe trong cuộc sống hàng ngày. Cho dù đó là sách dành cho trẻ em hay tiểu thuyết cổ điển, ngôn ngữ sách mang tính mô tả nhiều hơn và có xu hướng sử dụng các cấu trúc ngữ pháp trang trọng hơn.
Chuẩn bị cho sự thành công trong học tập
Đọc sách sớm với con bạn là cơ hội thực sự có một không hai để trẻ giao tiếp với cha mẹ và cha mẹ giao tiếp với con cái. Nó cho phép trẻ em phát triển kỹ năng từ vựng của mình khi tiếp xúc với các từ mới và kỹ năng nghe mà chúng phát triển từ việc nghe ai đó đọc cho chúng nghe, điều trở nên quan trọng đối với sự thành công trong học tập của chúng.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng “càng có nhiều từ trong thế giới ngôn ngữ của trẻ, trẻ sẽ học được càng nhiều từ và kỹ năng ngôn ngữ của trẻ càng mạnh khi đến tuổi mẫu giáo, trẻ càng chuẩn bị tốt hơn để có thể đọc và khi chúng đọc tốt thì khả năng họ sẽ tốt nghiệp trung học càng cao ”(Theo PBS.org ).
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những học sinh được tiếp xúc với việc đọc trước khi đi học mẫu giáo có nhiều khả năng học tốt hơn khi chúng đến giai đoạn học chính thức. Theo một nghiên cứu được hoàn thành bởi Đại học Michigan , có năm kỹ năng đọc sớm rất cần thiết cho sự phát triển. Đó là:
- Nhận biết âm vị – Có thể nghe, nhận dạng và “chơi” với các âm thanh riêng lẻ trong lời nói.
- Ngữ âm – Có thể kết nối các chữ cái của ngôn ngữ viết với âm thanh của ngôn ngữ nói.
- Từ vựng– Những từ trẻ em cần biết để giao tiếp hiệu quả.
- Đọc hiểu– Có thể hiểu và hiểu được ý nghĩa từ những gì đã đọc.
- Lưu loát (đọc miệng)– Có thể đọc văn bản chính xác và nhanh chóng.
Mặc dù trẻ em sẽ đạt được những kỹ năng đọc viết và phát triển ngôn ngữ này khi chúng đến trường tiểu học nhưng hơn thế nữa, bạn có thể giúp trẻ bắt đầu thành công trong việc đọc bằng cách đọc cho chúng nghe trong giai đoạn sơ sinh và những năm đầu chập chững biết đi của chúng.
Mặc dù trẻ sẽ không thể thực hành đọc lưu loát hoặc ngữ âm ở giai đoạn đó, nhưng họ sẽ được giới thiệu sớm hơn về nhận thức ngữ âm, từ vựng và đọc hiểu, tất cả những điều này sẽ giúp trẻ thành công khi phát triển và tương tác với thế giới xung quanh.
Phát triển mối quan hệ đặc biệt với con bạn
Không cần phải nói rằng đọc sách cho con bạn nghe thường xuyên có thể giúp bạn xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn với chúng. Khi nói đến trẻ em, một trong những điều quan trọng nhất bạn có thể làm để ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển của chúng là dành thời gian cho chúng. Đọc sách cho con bạn nghe mang đến cơ hội tuyệt vời để thiết lập một sự kiện thường xuyên, được chia sẻ, nơi các bạn có thể mong muốn được dành thời gian bên nhau. Với việc đọc chung, con bạn sẽ tin tưởng và mong đợi rằng bạn sẽ ở đó vì chúng. Không thể phóng đại tầm quan trọng của niềm tin đối với trẻ nhỏ.
Đọc một cuốn sách yêu thích cho con bạn không chỉ giúp bạn gắn kết với chúng mà còn mang lại cho con bạn cảm giác thân thiết và hạnh phúc. Cảm giác thân thiết này giúp con bạn cảm thấy gần gũi với bạn, cảm giác yêu thương và chú ý sẽ khuyến khích sự tăng trưởng và phát triển tích cực.
Đặc biệt, với trẻ sơ sinh, mặc dù chúng có thể không hiểu bạn đang nói gì khi bạn đọc cho chúng nghe, nhưng việc đọc to mang lại một mức độ nuôi dưỡng và trấn an vô giá. Trẻ sơ sinh rất thích nghe những giọng nói quen thuộc và đọc sách là lối thoát hoàn hảo để tạo ra mối liên hệ này.
Ở cấp độ rộng hơn, khoa học hơn, chính mối quan hệ cha mẹ – con cái, mối quan hệ nuôi dưỡng giữa người chăm sóc và trẻ em đã tạo nên một cuộc sống tích cực. Nếu bạn có thể đọc to cùng con mình vào một thời gian có thể đoán trước, được lên lịch phù hợp với thói quen hàng ngày ở nhà và trường học, bạn sẽ có thể cung cấp một cái gì đó liên tục mà chúng có thể mong đợi và thậm chí có thể mong đợi.
Đọc to cùng nhau và có một hoạt động chung mang lại cho bạn và con bạn điều gì đó để trò chuyện, từ đó hỗ trợ sự phát triển của các kỹ năng đọc và viết (theo các lĩnh vực phát triển từ vựng và đọc hiểu được đề cập ở trên). Và trên đường đi, việc đọc cùng nhau có thể được sử dụng để thảo luận về các vấn đề và kinh nghiệm thực tế. Sách dành cho trẻ em có thể cung cấp bàn đạp cho các cuộc thảo luận có ý nghĩa về nhiều chủ đề khác nhau, từ đó có thể phát triển thêm kỹ năng tư duy phản biện của trẻ.
Về cốt lõi, văn học là một trong những cách tốt nhất để giúp trẻ em hiểu điều gì đó mà không nhất thiết phải tự mình trải nghiệm. Đọc sách cho con bạn nghe giúp chúng tiếp xúc với tất cả các loại chủ đề và khái niệm, xây dựng sự hiểu biết của con chúng ta về con người và thế giới xung quanh chúng (Theo ReadBrightly.com ).
Tăng khả năng tập trung và kỷ luật
Đưa thời gian đọc sách thường xuyên vào lịch trình của con bạn có một lợi ích khác ngoài việc tạo ra thời gian chung với nhau: tăng tính kỷ luật và sự tập trung. Trẻ nhỏ hiếm khi ngồi yên lâu và đôi khi rất khó để khiến chúng tập trung. Nhưng khi giới thiệu việc đọc sách thường xuyên cho trẻ, bạn có thể bắt đầu nhận thấy sự thay đổi trong hành vi. Những đứa trẻ mới biết đi ban đầu có thể vặn vẹo và mất tập trung trong suốt thời gian kể chuyện, nhưng cuối cùng chúng sẽ học cách giữ nguyên trong suốt thời gian của cuốn sách.
Theo EarlyMoments.com , cùng với khả năng đọc hiểu là “kỷ luật tự giác cao hơn, thời gian chú ý lâu hơn và khả năng ghi nhớ tốt hơn, tất cả những điều này sẽ phục vụ tốt cho con bạn khi con đi học.”
Cải thiện trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo
Trẻ nhỏ bẩm sinh có khả năng mơ lớn và sử dụng trí tưởng tượng của chúng. Đọc to cho con bạn nghe giúp chúng sử dụng trí tưởng tượng của mình để khám phá mọi người, địa điểm, thời gian và sự kiện ngoài trải nghiệm của chính chúng.
Đọc sách như một hoạt động giàu trí tưởng tượng có thể mở ra cánh cửa đến tất cả các loại thế giới mới cho con bạn. Bằng cách mở rộng trí tưởng tượng của con bạn, con bạn có nhiều khả năng mơ ước lớn hơn và hành động sáng tạo, điều này có thể mang lại lợi ích cho chúng ở trường học, công việc và cuộc sống trong tương lai.
Nuôi dưỡng tình yêu đọc sách suốt đời
Theo Jim Trelease, tác giả của cuốn sách best-seller, The Read-Aloud Handbook : “Mỗi khi chúng ta đọc cho trẻ nghe, chúng ta đang gửi một thông điệp ‘niềm vui’ đến não của đứa trẻ … Bạn thậm chí có thể gọi nó là một cuộc trao đổi, điều kiện đứa trẻ liên kết sách và in một cách thích thú ”(Trích từ ReadAloud.org )
Mối liên hệ giữa đọc sách và “niềm vui” là rất quan trọng cho sự thành công sau này trong cuộc sống. Như diễn giả và huấn luyện viên phát triển cá nhân Brian Tracy nói, khả năng mở mang đầu óc và phấn đấu học tập suốt đời là yếu tố quan trọng đối với thành công của bạn – “Học tập là yêu cầu tối thiểu để thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào”.
Đọc sách là chìa khóa để học tập suốt đời và nếu bạn có thể yêu thích đọc sách ngay từ khi còn nhỏ, thì bạn chắc chắn phải tuân theo cam kết học tập suốt đời. Đọc to sách là nguồn mang lại những trải nghiệm thú vị, có giá trị và thú vị. Những đứa trẻ coi trọng sách có động lực để tự đọc và có khả năng sẽ tiếp tục luyện đọc độc lập trong suốt phần đời còn lại của chúng.
Khi nói đến việc đọc sách cho con của bạn, những lợi ích đối với cuộc sống của con bạn vượt xa sự phát triển của mối quan hệ chặt chẽ với chúng, mặc dù đó chắc chắn là một trong số chúng. Đọc to cho trẻ nghe thực sự là hoạt động quan trọng nhất để xây dựng những hiểu biết và kỹ năng cần thiết cho việc đọc thành công mà con bạn sẽ mang theo suốt cuộc đời.
Nếu có những điều gì tâm đắc trong vấn đề giáo dục con cái, mong rằng quý độc giả sẽ chia sẻ cùng nhau để chúng ta có thể trao đổi, học hỏi những kinh nghiệm quý báu đó nhằm giúp cho con cái mình sẽ được phát triển toàn diện và tốt đẹp. Cảm ơn quý độc giả!
Quý phụ huynh đang muốn tìm hiểu khoá học tiếng Anh cho con trong năm 2022 này? Hãy tham khảo các khoá học của tổ chức giáo dục Sworld Việt Nam ngay tại đây nhé!
